W tym kontekście historię jego powstania i rozwoju przybliża Wojciech Toś, dyr. Technologii Systemów Analitycznych w Predictive Solutions i koordynator tłumaczenia SPSSa na język polski.
Cała historia zaczyna się w 1968 roku kiedy Norman H. Nie, C. Hadlai (Tex) Hull i Dale H. Bent postanowili stworzyć oprogramowanie oparte na idei wykorzystania statystyki do przekształcania surowych danych w informacje niezbędne do podejmowania decyzji. Trzeba jednak pamiętać o tym, że nawet zasobny Stanford University, na którym pracowali ci młodzi entuzjaści statystyki, nie mógł zaoferować bezproblemowego dostępu do komputera wszystkim potrzebującym go naukowcom. Były to bowiem czasy komputerów, które niewiele mają wspólnego z dzisiejszymi maszynami będącymi w zasięgu ręki każdego z nas.
Te „potworne monstra”, zajmujące powierzchnię dużego pomieszczenia, swoją oferowaną mocą obliczeniową nie wykraczały poza możliwości współczesnego smartphon'a. Komputer, na którym powstał pierwszy rewolucyjny wówczas program statystyczny, obsługiwany był poprzez zestaw papierowych kart perforowanych. Pomimo takich ograniczeń w technologii, pakiet SPSS (Statistical Package for the Social Sciences), skierowany przede wszystkim do szerokiego grona socjologów, dość szybko zdobył sobie uznanie wśród naukowców w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
W 1970 roku wydawnictwo McGraw-Hill opublikowało pierwszą wersję podręcznika użytkownika programu SPSS, co spowodowało lawinowy wzrost popularność tego pakietu. Rok później powstała także mała firma, która 1975 roku stała się spółką akcyjną, a sam SPSS ewoluował do narzędzia komercyjnego, chętnie wykorzystywanego przez rząd i firmy prywatne. Po pakiet SPSS sięgnęło m.in. NASA, Procter & Gamble i wiele innych, liczących się na rynkach światowych, firm i organizacji.
W latach 1975-1984 firma SPSS staje się już korporacją. Gdy rozpoczął się wiek komputerów PC (1984-1992) przychody firmy osiągnęły 38 mln dolarów. Pozwoliło to na rozwój firmy i kolejne inwestycje. SPSS for DOS był pierwszym programem statystycznym na komputery personalne PC. Gdy więc na komputerach PC pojawił się tzw. system okienkowy z graficznym interfejsem użytkownika (MS Windows), program SPSS w sposób naturalny zadomowił się i w tym środowisku (1992r.). Strategia firmy SPSS Inc. również ewoluowała w kierunku rozszerzania portfolio narzędzi statystycznych, stąd też w ofercie firmy pojawiły się programy innych przejętych firm takich jak SYSTAT (1994) i Jandel (1996).
Na początku lat 90-tych XX wieku na polskim rynku pojawiła się firma COMPANION s.j., która zajęła się dystrybucją oprogramowania SPSS w Polsce. Jak się wtedy okazało, entuzjastów narzędzi SPSS nie brakowało także i w kraju nad Wisłą. To między innymi zaważyło na decyzji przeprowadzenia polonizacji pakietu SPSS. Do zespołu terminologów, COMPANION zaprosiło wielu znamienitych ekspertów z różnych dziedzin. Byli wśród nich teoretycy i praktycy z obszaru nauk humanistycznych technicznych (socjolodzy, psycholodzy, inżynierowie, statystycy). Pod przewodnictwem prof. dr hab. Jarosława Górniaka, zespół opracował bazę polskich pojęć statystycznych, którą wspomagano się w trakcie prac polonizacyjnych nad programem SPSS. 20 lat temu, w 1998 roku po raz pierwszy ukazała się polska wersja programu SPSS 8.0 for Windows, a firma COMPANION przekształciła się w SPSS Polska sp. z o.o.
Na polskim rynku ta wersja programu promowana była pod hasłem "Polska wersja SPSS w SPSS Polska". W ciągu kilku lat SPSS Inc. zanotował dynamiczny wzrost, podwoił swoje przychody (do ponad 200 mln dolarów), co pozwoliło firmie na kolejne inwestycje. Wśród zakupionych wówczas firm była między innymi firma ISL (data mining software), która stworzyła system Clementine. Pod skrzydłami SPSS Inc. system Clementine data mining rozwinął się i wyznaczył nowe standardy oprogramowania do analizy dużych wolumenów danych. System SPSS Clementine stał się symbolem systemu do analiz data miningowych.
Tak jest do dzisiaj, bo program będący następcą SPSS Clementine (IBM SPSS Modeler) jest niekwestionowanym liderem w tej kategorii oprogramowania i wspólnie z programem IBM SPSS Statistics (dawniej SPSS), nadal wyznaczają trendy w nowoczesnej analizie danych. Programy te rozwijane są obecnie przez firmę IBM, która w 2009 roku przejęła firmę SPSS Inc. i utrzymała tę znaną na całym świecie markę SPSS. A firma Predictive Solutions [dawniej SPSS Polska], partner biznesowy IBM, kontynuuje tradycję dobrej marki Clementine, oferując na polskim rynku i poza jego granicami swoje własne rozwiązanie pod nazwą PS CLEMENTINE PRO. Zawiera ono silnik obliczeniowy programu IBM SPSS Modeler, ale oferuje także wiele funkcjonalności znanych z innego produktu SPSS do zarządzania procesami analitycznymi i ETL (IBM SPSS Collaboration and Deployment Services).
PS IMAGO, czyli rozwinięcie "klasycznego" SPSS
50-letnia historia SPSSa jest ciągle żywa i ma swoją kontynuację w nowoczesnych programach IBM SPSS oraz w rozwiązaniach oferowanych przez firmę Predictive Solutions. Świat jednak nie stoi w miejscu, a danych gromadzonych przez ludzi, różne urządzenia i systemy, ciągle przybywa. Dlatego także SPSS rozwija się, by sprostać zadaniom analitycznym na miarę XXI wieku. Rozwój SPSSa to już nie tylko coraz to nowsze techniki i algorytmy statystyczne, wzbogacające arsenał narzędzi analitycznych. To także nowoczesne interfejsy użytkownika i technologie komunikacyjne osadzone w obrębie programów SPSS, po to, by sięgnąć do danych rozproszonych w różnych źródłach danych na całym świecie. Po te SPSS sięga już z chmur (cloud computing), ale dopiero „sky is the limit” ;-)
